آشنایی با انواع بادها و بادهای دریایی
باد چیست
باد حرکت طبیعی هوا یا سایر گازها نسبت به سطح یک سیاره است. باد طیف وسیعی از مقیاس ها را دارد، از جریان رعد و برق که ده ها دقیقه طول می کشد ، گرفته تا نسیم محلی ناشی از گرم شدن سطوح زمین که چند ساعت طول می کشد ، تا بادهای جهانی ناشی از تفاوت جذب انرژی خورشیدی بین مناطق آب و هوایی روی زمین. بادها معمولاً بر اساس مقیاس فضایی ، سرعت و جهت آنها ، نیروهایی که باعث ایجاد آنها می شوند ، مناطق ایجاد شده در آنها و تأثیر آنها طبقه بندی می شوند. بادها از جنبه های مختلفی ارزیابی می شوند:
- سرعت (سرعت باد)
- چگالی گاز درگیر
- مقدار انرژی ای که حمل می کنند یا انرژی باد
باد ناشی از اختلاف فشار جوی است که عمدتاً ناشی از اختلاف دما است. هنگامی که اختلاف فشار اتمسفر وجود دارد ، هوا از ناحیه فشار بیشتر به فشار پایین حرکت می کند و در نتیجه بادهای مختلف با سرعت متفاوت ایجاد می شود. در هواشناسی ، بادها اغلب با توجه به قدرت و جهت باد که از آن در حال وزیدن است ، نامیده می شوند. انفجارهای کوتاه باد با سرعت بالا را تند باد می نامند. بادهای شدید مدت متوسط (حدود یک دقیقه) به اصطلاح اسکوال می گویند. بادهای طولانی مدت دارای اسامی مختلفی هستند که بر اساس قدرت متوسط آنها نامگذاری می شوند ، مانند نسیم ، تند باد ، طوفان و گردباد.
ممکن است باد تعریف ساده ای داشته باشد، ولی در انواع متفاوتی دسته بندی می شود که بر اساس میزان تخریبی که ایجاد می کند، شدت و سرعت آن و همراهی با عناصر دیگر مانند آب و خاک و برف و... انجام می شود.
طوفان
طوفان عبارت است از هرگونه وضعیت آشفته یک محیط که به شرایط بسیار سخت و شدید آب و هوایی دلالت دارد. ممکن است با اختلالات قابل توجه در شرایط عادی مانند باد شدید ، گردباد ، تگرگ ، رعد و برق (رعد و برق) ، بارش شدید (طوفان برف ، طوفان باران) ، باران یخبندان شدید (طوفان یخ) ، بادهای شدید (طوفان گرمسیری ، طوفان باد) مشخص شود. طوفان ها می توانند از طریق موج طوفان ، باران شدید یا برف که باعث جاری شدن سیل یا بسته شدن جاده ، صاعقه ، آتش سوزی و بادهای شدید عمودی و افقی می شود ، به جان و مال افراد آسیب برساند.
طوفان ها زمانی ایجاد می شوند که مرکز فشار کم با یک سیستم فشار قوی که اطراف آن را احاطه کرده است، ایجاد شود. این ترکیب از نیروهای مخالف می تواند بادها را ایجاد کند و منجر به تشکیل ابرهای طوفانی مانند کومولونیمبوس (ترکیب نیمبوس و کومولوس) شود. مناطق کوچک موضعی با فشار کم می توانند از بالا آمدن هوای گرم از زمین داغ، تشکیل شده و منجر به اختلالات کوچکتر مانند شیطان گرد و خاک و گردباد شوند.
طوفان انواع مختلف دارد؛ که بر اساس میزان صدمه وارد شده، شدت و سرعت باد، میزان خاک و یا آب جابجا شده تقسیم بندی می شود. برای مثال می توان به کولاک(Blizzard)، طوفان بمبی (Bomb cyclone)، طوفان ساحلی (امواج بادی بزرگ و/یا موج طوفان که به منطقه ساحلی برخورد می کند و می تواند باعث فرسایش ساحلی و سیلاب ساحلی شود.) و گردباد اشاره کرد.
گردباد
گردباد به ستونی از هوا گفته می شود که به طور وحشیانه در حال چرخش است. گردباد دو سر دارد، از یک طرف با زمین و از طرف دیگر با ابر کومولونیمبوس یا در مواقع خیلی نادر، با ابر کومولوس در ارتباط است. این پدیده زمانی ایجاد می شود که دو توده هوا با اختلاف دمای حدود 15 درجه، باهم برخورد کنند. هوای گرمتر زیر هوای سرد قرار میگیرد و به سمت بالا صعود می کند، در این مسیر دمای خود را از دست می دهد و در صورتیکه از اطراف باد بوزد، هوای گرم با سرعت بسیار بالا به صورت حول محور می چرخد و گردباد را ایجاد می کند.
گردباد انواع مختلفی دارد که شامل گرداب متعدد، محوطه و آبگیر می شود. گردباد آبی با جریان قیف مانند آب که از بالا با ابر کومولونیمبوس در ارتباط است. این ستون های گردان هوا بیشتر در مناطق استوایی ایجاد می شوند، و با بیشتر شدن عرض جغرافیایی، کمتر رخ می دهند.
باد شمالی بادی است که از شمال سرچشمه می گیرد و به جنوب می وزد. باد شمالی از زمان قدیم اهمیت تاریخی و معنایی داشته است ، زیرا اغلب نشان دهنده هوای سرد و تغییرات فصلی در نیمکره شمالی است. در نیمکره جنوبی ، به ویژه در جنوب استرالیا ، باد شمالی یک باد گرم است که اغلب منجر به آتش سوزی می شود.
باد جنوبی به بادی اطلاق می شود که از سمت جنوب سرچشمه می گیرد و به سمت شمال می وزد.
خلیج فارس سومین خلیج بزرگ جهان محسوب می شود. خلیج فارس در جنوب ایران واقع شده است و به همین سبب، راه ارتباطی ایران با کشورهایی است که از جنوب به ایران راه دارند. به طوریکه از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند و دریای عرب راه دارد. به دلیل وجود منابع سرشار نفت و گاز در این منطقه، خلیج فارس در سطح بین المللی از اهمیت بسیاری زیادی برخوردار است. با توجه به اینکه نفت و گاز از ایران به کشورهای همسایه صادر می شود، و همچنین ارتباطی که از طریق مسیر آبی با سایر کشورها دارد، کشتیرانی در این منطقه یکی از اصلی ترین منابع درآمد محسوب می شود. بخش عظیمی از واردات و صادرات از این ناحیه انجام می شود.
دریانوردان زیادی در این ناحیه مشغول به فعالیت هستند و به قدری تجربه رفت و آمد در دریاهای اطراف خلیج فارس را دارند که دریا، مانند محل زندگی آنهاست و جای جای آن را می شناسند. همچنین آنها اصطلاحات مخصوص به خود را نیز دارند، به طوریکه اگر آشنائیتی با آن نداشته باشید، تقریبا چیزی از صحبت آنها متوجه نخواهید شد. بادهای دریا، با توجه به زمان و جهت وزش و همچنین سرد و گرم بودنشان، نامهای متقاوتی دارند. در منطقه خلیج فارس، با توجه به همین پارامترها بادهایی که می وزد، اسم مخصوص خود را دارد.
باد سهیل
باد سهیل یکی از معروف ترین بادهای جنوبی ایران است که در منطقه هرمزگان می وزد و بعنوان یکی از بادهای خلیج فارس شناخته می شود. این باد در اواخر شهریور ماه می وزد و چون بعد از طلوع ستاره سهیل شروع می شود، به آن باد سهیلی گفته می شود. جهت باد سهیلی از جنوب شرقی به شمال غربی است. با توجه به اینکه باد تابستانی و گرم است، نقش مهمی در رسیدن میوه خرما دارد.
- باد گاه به بادی گفته می شود که از سمت شمال می وزد.
- باد شمال برخلاف اسمی که دارد، به بادی گفته می شود که از سمت غرب می وزد.
- باد نعشی یا باد نشی، از بادهای معروف استان هرمزگان است. این باد از شمال شرقی به سمت جنوب غربی می وزد. ماهیت این باد سرد و طوفانزا است و در فصل زمستان در سواحل هرمزگان می وزد. گاهی این باد به طور پیوسته و برای مدت 3 تا 5 روز در تنگه هرمز می وزد.
در فرهنگ دریاداران جنوب، بادهای دیگری مانند باد عقرب، باد کوش و باد عیوقی نیز رایج است که هرکدام بر اساس جهت جغرافیایی، دما، سرعتی و زمانیکه می وزند، نامیده می شوند.