معرفی تالاب های ایران
تالاب چیست؟
تالاب ها مناطقی هستند که آب خاک را می پوشاند یا در تمام سال یا در نزدیکی سطح خاک وجود دارد یا در دوره های زمانی مختلف در طول سال از جمله در طول فصل رشد. اشباع آب (هیدرولوژی) تا حد زیادی چگونگی توسعه خاک و انواع جوامع گیاهی و جانوری ساکن در خاک و روی آن را تعیین می کند. تالاب ها ممکن است از گونه های آبزی و خشکی حمایت کنند. حضور طولانی مدت آب شرایطی را ایجاد می کند که به نفع رشد گیاهان سازگار (هیدروفیت) و توسعه خاک های تالاب مشخص (هیدریک) است. تالاب در زبان انگلیسی به معنای wetland می باشد. به طور کلی اکثر افراد تالاب و برکه را اشتباه می گیرند زیرا شباهت بسیار زیادی بین تالاب و برکه و دریاچه می باشد. تالاب های زیادی در کشور ایران وجود دارد که تعداد زیادی از آن ها نیز در لیسا تالاب های بین المللی قرار گرفته است. در ادامه به معرفی تالاب های ایران می پردازیم، پس با ما همراه باشید.
انواع تالاب در ایران
-
تالاب انزلی
تالاب انزلی که در محدوده شهرستان های انزلی، رشت و صومعه سرا قرار دارد، به دلیل وسعت زیادی زیستگاه امنی برای انواع گیاهان و جانوران می باشد. وسعت تالاب انزلی با توجه به شرایط آب و هوایی متغییر است. این تالاب شامل چهار بخش مرکزی، غربی یا تالاب بزرگ، شرقی و سیاه کشیم می گردد و به جهت اهمیت زیست محیطی، آن را به عنوان منطقه حفاظت شده برای حیات وحش می دانند و یک محیط امن برای پرندگان مهاجر و آبزیان می باشد. تالاب انزلی از نظر تنوع گیاهی بسیار غنی بوده و به نیلوفرهای آبی خود مشهور است.
-
تالاب امیرکلایه
این تالاب در محدوده کیانشهر، لاهیجان و لنگرود بوده و در جنوب غربی سواحل دریای خزر واقع شده است. به صورت عامیانه این تالاب را تحت عنوان {تالاب شیخ علی کول} می شناسند. در طول سال و فصول مختلف عمق تالاب امیرکلایه بین یک الی دو متر متغیر می باشد و آب این تالاب از منابع آب‌های زیرمینی، زهکشی و باران تامین می گردد. از نظر بسیاری از افراد بویژه طرفداران محیط زیست، تالاب امیرکلایه یکی از زیباترین و شگفت‌انگیزترین تالاب‌های ایران است. مناسبترین و بهترین زمان بازدید از این تالاب، اوایل اردیبهشت تا نیمه مرداد ماه می باشد.
-
مجموعه تالاب های آلاگل، آلماگل و آجی گل
این تالاب ها در استان گیلان واقع شده است و از نظر پوشش گیاهی و جانوری یک منطقه بسیار مهم و حفاظت شده است و در این منطقه شکار ممنوع می باشد. مجموعه تالاب های آلاگل، آلما گل و آجی گل زیستگاه ۳۵ گونه گیاهی متنوع است. در حدود ۱۳۹ گونه جانوری در نزدیکی این تالاب ها زندگی می‌کنند و برخی از آن‌ها در خطر انقراض هستند مانند: وزغ سبز اروپا، لاک‌پشت خزری، گرزه مار، بزمجه، افعی، ماهی اوشین، مروارید ماهی، گاو ماهی، کاکایی سر سیاه، گنجشگ اسپانیایی، پیلانشاه دم سیاه، هدهد، گراز، کاراکال و خفاش.
-
تالاب پارک ملی بوجاق
تالاب بوجاق، یک تالاب خط ساحلی می باشد. حدود 30 گونه گیاه و 50 گونه جانور در این مکان زندگی می کنند. به همین علت زیستگاه امنی برای جانوران و گیاهان منطقه به شمار می‌رود. از جمله فواید این تالاب عبارت است از: چرای دام‌ها، پرنده‌نگری، عکاسی، ماهی‌گیری، تصفیه آب‌های ورودی و حفظ تنوع زیستی.
-
تالاب دلتای رود گز و رود حرا
این تالاب در استان هرمزگان و حد فاصل شهرستان سیریک و جاسک می باشد. یک گونه گیاهی غالب در این تالاب درخت حرا می باشد. از طرف دیگر چندل نیز در این مکان یافت می شود. تالاب رود گز و رود حرا به همراه مناطق اطرافش حفاظت شده می باشد. و به عنوان یک جاذبه بوم گردی به حساب می آید.
-
تالاب دلتای شور، شیرین و میناب
یکی دیگر از تالاب های مهم استان هرمزگان، تالاب دلتای شور، شیرین و میناب است که در نزدیکی بندرعباس قرار دارد. از جمله فواید این تالاب می توان به این موارد اشاره کرد: ارزش زیستگاهی، تنوع زیستی، کنترل رسوبات دریایی و جلوگیری از تخریب و فرسایش سواحل و غیره. این تاتب برای ماهیان و پرندگان یک محیط امن به شمار می رود و حفاظت شده است.
-
تالاب گاو خونی
تالاب گاو خونی واقع در محدوده استان های یزد و اصفهان بوده و به علت کویری بودن و عدم دسترسی آسان، به عنوان یک منطقه بکر باقی مانده است. در فصل زمستان، پرندگان مهاجر از نقاط سردسیر به این تالاب مهاجرت می کنند. گونه های گیاهی رایج و شاخص تالاب گاو خونی عبارتند از: هراز نی، عدسک آبی، گز و یال اسبی. از سمت دیگر حیوانات متنوعی دراین تالاب دیده می شود از جمله: چوب پا، عقاب تالابی، انواع اردک، خوتکای هندی، سیاه ماهی شامات، مار پلنگی و... .
-
تالاب مره قم
این تالاب در استان قم واقع شده است. در تالاب مره قم بیش از ۴۰ گونه گیاهی و جانوری زندگی می‌کنند. این تالاب به گوهری در دل کویر مشهور است و پرندگان مهاجر مانند فلامینگو، تنجه، مرغابی، حواصیل، کاکایی، سلیم و چوب پا منجر به زیبایی و جذابیت بیشتر این تالاب شده است.
-
تالاب سوستان
یکی از زیباترین تالاب های استان گیلان این تالاب است که به عنوان یک جاذبه گردشگری و تفریحی شناخته می شود. بهترین زمان برای بازدید از این تالاب خرداد و تیر ماه است. در فصول پاییز و زمستان پرندگان مهاجر به تالاب سوستان می ایند زیرا یک محیط امن می باشد. گل های نیلوفر آبی در این تالاب می روید که زیبایی دو چندانی را برای آن به ارمغان می آورد.
-
تالاب میقان
تالاب میقان واقع در استان مرکزی گونه های گیاهی (مانند سفید تاغ، سیه ناو، شبنمی مودار، گل شورهزار، شصت عروسان و کافوری) و جانوری (مانند آگامای سر وزغی ایرانی، لاک‌پشت مهمیزدار، آرتمیا پارتنوژنتیکا، حواصیل خاکستری، خوتکا، آبچلیک پا سرخ، عروس موش و خارپشت ایرانی) متعددی را در خود جای داده است. در این تالاب شکار ممنوع بوده و عملکردهای زیست محیطی بسیار زیادی دارد.
-
تالاب های فریدون کنار و ازباران
این تالاب ها در استان مازندران واقع شده و به عنوان دامگاه شناخته می شوند به این معنا که در نیمه دوم سال به صورت مصنوعی، توسط مردم بومی منطقه ایجاد شده و هدف اصلی آن صید پرندگان آبزی مهاجر و مرغابی سانان می باشد. عمق تالاب فریدونکنار بسیار کم بوده و حداکثر یک متر می باشد.
-
تالاب گمیشان
تالاب گمیشان در استان گلستان می باشد. این تالاب ساحلی با عمق کم و حداکثر یک متری تحت تاثیر دریای خزر است. در این منطقه و نواحی اطراف شکار ممنوع بوده و حفاظت شده است. در طول فصوا پاییز و زمستان پرندگان مهاجر کمیاب به این تالاب مهاجرت کرده و بهترین زمان بازدید برای این تالاب را به وجود می آورند.
-
تالاب شیدور
این تالاب به عنوان جزیره شیدور نیز شناخته می شود و در استان هرمزگان قرار دارد. جزیره شیدور تنها آب سنگ مرجانی حفاظت شده در ایران می باشد. پوشش گیاهی متنوعی در این تالاب به چشم می خورد به ویژه گیاه کهور پاکستانی و گیاه آتریپلکس. سوسمار دم دراز ایرانی، مار جعفری، لاک‌پشت دریایی منقار عقابی، پرستوی تیره دریایی، حواصیل سبز و اگرت ساحلی از جمله حیواناتی هستند که در این تالاب زندگی می کنند.
-
تالاب خورباهو و خلیج گواتر
این تالاب بین المللی در مرز بین ایران و پاکستان، در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. عمق حدودی این تالاب 3 متر می باشد. در این مناطق حفاظت شده انواع گونه گیاهی و جانوری (لاک‌پشت پوزه عقابی، کروکودیل تالابی، مار قیطانی، کورمار، منقار ماهی شکارچی، گیش میگویی و خال سفید، کفشک ریز، لاک‌پشت سرخ و چرمی، گراز، شغال و کفتار) دیده می شود.
-
تالاب شادگان
تالاب شادگان واقع در استان خوزستان از رودخانه جراحی تغذیه می کند. این تالاب فواید زیادی دارد از جمله: صید ماهی، ته‌نشینی رسوبات رودخانه‌ای، کنترل سیلاب، برداشت نی و چرای دام‌ها و غیره. این تالاب محیط امن و پناهگاه حیواناتی مانند ماهی بیاح، کپور، گربه ماهی آسیایی، ماهی حوض، پرستوی دریایی، اردک تاجدار، اکراس آفریقایی، بوتیمار کوچک، پرستوی دریایی نوک کلفت می باشد. البته لازم به ذکر است که تنوع پوشش گیاهی و حیوانی بسیار بالایی در تالاب شادگان وجود دارد.
-
تالاب میانکاله و خلیج گرگان
از زیباترین تالاب های ایران می توان به تالاب میانکاله و خلیج گرگان اشاره کرد. این شبه جزیره زیبا و دیدنی یکی از نقاط تفریحی و گردشگری در ایران می باشد. پوشش گیاهی و جانوری این تالاب بسیار وسیع و گسترده است. عمق تالاب میانکاله حدودا 2 متر می باشد که فواید خاص خود را دارد.
-
تالاب دشت ارژن و پریشان
این تالاب در نزدیکی شهرستان کازرون واقع در استان فارس می باشد. دشت ارژن و پریشان به جهت ارزش زیستگاهی بالا برای حیات وحش و گیاهان، در فهرست ذخیره‌گاه های زیست‌کره یونسکو قرار دارند؛ همچنین یک منطقه حفاظت شده است و شکار ممنوع می باشد. قسمت های بسیار زیادی از این تالاب به دلیل خشکسالی های پی در پی از بین رفته است و حیات را به خطر انداخته است.
سایر تالاب های ایران:
- تالاب گندمان واقع در استان چهار محال و بختیاری
- تالاب هور العظیم در استان خوزستان
- تالاب زریوار واقع در کردستان
- تالاب کانی برزان در استان آذربایجان
- تالاب چغاخور واقع در استان چهار محال و بختیاری
- تالاب های شورگل، یادگارلو و درکه سنگی در آذربایجان غربی
- تالاب های نیریز و کمجان در استان فارس
- تالاب ارومیه واقع در ارومیه
- تالاب قوپی باباعلی واقع در استان آذربایجان غربی
- تالاب قوری گل در استان آذربایجان شرقی
- تالاب خورخوران دراستان هرمزگان
- تالاب هامون صابری و هیرمند در استان سیستان و بلوچستان
- تالاب هامون پوزک در استان سیستان و بلوچستان