کشتی حمل گاز LPG

تاریخ انتشار: 24 اردیبهشت 1403 ساعت 16:34 تاریخ آپدیت: 24 اردیبهشت 1403 ساعت 16:48

کشتی‌های حمل گاز مایع  یکی از مهم‌ترین عوامل در حمل و نقل بین‌المللی این فراورده است. گازهای مایع نظیر پروپان و بوتان، به عنوان منابع انرژی مهم در صنعت، کشاورزی، و خانه‌ها استفاده می‌شوند. حمل و نقل این گازها با استفاده از کشتی‌های LPG نه تنها به رفع نیازهای انرژی مخاطبان در سطح جهان کمک می‌کند، بلکه در بازار جهانی نقشی بسیار مهم در تجارت بین‌المللی دارد.

کشتی‌های حمل گاز به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند، از جمله حجم نسبتاً کمتری نسبت به سایر نوع کشتی‌ها برای حمل بار، استفاده می‌شوند. این کشتی‌ها معمولاً دارای ساختارهای خاصی هستند که به وفور از جنس استیل تولید می‌شوند تا از احتمال خطرات ناشی از اشتعال یا انفجار به دلیل تراکم بالای گازهای مایع جلوگیری کنند.

در این مطلب، به بررسی نقش کشتی‌های حمل گاز در صنعت حمل و نقل جهانی و همچنین به بررسی برخی از مزایا و چالش‌های مرتبط با این صنعت خواهیم پرداخت.

کشتی حمل گاز چیست؟

کشتی های حامل گاز به ویژه کشتی های اقیانوس پیما طراحی شده اند که برای انتقال انواع گازهای طبیعی مایع (LNG) و گازهای نفت مایع (LPG) به مقصد خود اختصاص داده شده اند. کشتی حمل گاز LPG زیر مجموعه کشتی نفتکش به شمار می رود که اختصاصا برای حمل گازهای مشتق شده از نفت به کار می روند.این کشتی ها با تانکرهایی با سطح ساده، کروی یا استوانه ای شکل برای حمل گاز تعبیه شده اند. ظرفیت حامل های گاز بستگی به تجارتی دارد که برای آن ساخته شده است و از 3500 تا 150000 مترمکعب متغیر است.

چه نوع گازهایی در کشتی حامل گاز حمل می شود؟

حامل های گاز تعدادی گاز مختلف را حمل می کنند که عبارتند از:

• گازهای شیمیایی مانند آمونیاک، کلر، اتیلن اکسید، پروپیلن اکسید و وینیل کلرید
• CNG (گاز طبیعی فشرده)
• LPG (گاز نفت مایع)
• LNG (گاز طبیعی مایع)
• بوتادین
• اتیلن
• پروپیلن

انواع کشتی حمل گاز

گازهای طبیعی و گازهای نفت مایع با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی خود، معمولاً در حالت مایع حمل می شوند، بنابراین کشتی های حمل گاز را می توان در دسته های زیر طبقه بندی کرد:

 

1. 1. کشتی حمل گاز کاملا تحت فشار

کشتی های حمل گاز کاملا تحت فشار کشتی هایی هستند که قابلیت حمل گاز تا 3500 متر مکعب را دارند. این کشتی ها گاز را در مخازن فولادی کروی یا استوانه ای بدون توجه به کنترل دما یا فشار حمل می کنند. اینها برای حداکثر فشار کاری 17.5 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و حداقل دمای کاری در -45 درجه سانتیگراد طراحی شده اند. آنها با گریدهای معمولی دیوار فولادی ضخیم ساخته می شوند زیرا گاز در دمای محیط حمل می شود و نیازی به عایق نیست. به دلیل دیواره فولادی ضخیم که در مخزن استفاده می شود، وزن کشتی افزایش می یابد و بنابراین برای سفرهای طولانی غیراقتصادی می شود.

 

2. کشتی حمل گاز نیمه تحت فشار و نیمه یخچالی

کشتی‌های نیمه‌فشار و نیمه‌یخچالی از تانکرهای نیمه‌برودتی با فشار طراحی بالا برای مخازن با قابلیت انتقال گاز تا 5000 مترمکعب تشکیل شده‌اند. مخازن مورد استفاده در این کشتی ها استوانه ای شکل هستند و برای حداکثر فشار کاری 8.5 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و حداقل دمای کاری 10- درجه سانتی گراد طراحی شده اند. این کشتی‌ها عمدتاً برای حمل گاز پروپان استفاده می‌شوند، در حالی که کشتی‌های نیمه‌فشار و کاملاً یخچال‌دار می‌توانند گاز را تا 15000 متر مکعب در مخازن استوانه‌ای یا کروی حمل کنند که برای حداکثر فشار کاری 5 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و حداقل دمای کاری 48- درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند. Re-liquefaction plant نصب شده در این کشتی ها می تواند گاز را به ترتیب در حین پر کردن یا تخلیه گاز از مخازن خنک یا گرم کند. وزن این کشتی‌ها نسبت به کشتی‌های کاملاً تحت فشار سبک هستند، بنابراین سفری بدون دردسر را تضمین می‌کنند.

 

3. 3. کشتی حمل گاز کاملا یخچال دار

کشتی‌های کاملاً یخچال‌دار، حامل‌های گاز بسیار بزرگی هستند که می‌توانند 15000 تا 85000 متر مکعب گاز را حمل کنند و برای سفرهای طولانی مناسب‌تر هستند. مخازن مورد استفاده در این کشتی‌ها می‌توانند حداکثر فشار کاری حدود 0.28 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و حداقل دمای کاری 50 درجه سانتی‌گراد را تحمل کنند. گازهایی مانند LPG، آمونیاک، بوتان پروپان و غیره را می توان به راحتی از طریق این کشتی ها به صورت عمده حمل کرد. کشتی حمل گاز یخچال دار به دلیل شکل منشوری که دارد فضای بیشتری رت نسبت به کشتی های ذکر شده در بالا اشغال می کند.

 

اجاره کشتی حمل گاز

اجاره کشتی حمل گاز مایع یکی از اصلی‌ترین عوامل در عملیات حمل و نقل بین‌المللی این ماده استراتژیک است. شرکت‌های تولید کننده گازهای مایع نظیر پروپان و بوتان، به منظور بهره‌برداری از سرویس‌های حمل و نقل کارآمد و اقتصادی برای انتقال محصولات خود به بازارهای جهانی، حمل دریایی انواع سوخت را که مقرون بصرفه و دارای امنیت بیشتری است، ترجیح می دهند. در این روند، اجاره کشتی‌های حمل گاز اهمیت چشمگیری پیدا می‌کند.

اجاره کشتی حمل گاز مایع مزایای زیادی دارد، از جمله:

1. امکان دسترسی به ناوگان: با استفاده از اجاره کشتی‌های حمل گاز، شرکت‌های تولید کننده می‌توانند به سرعت و با هزینه کمتر به ناوگان مورد نیاز برای حمل و انتقال محصولات خود دسترسی داشته باشند.
2. انعطاف پذیری: اجاره کشتی‌ها به شرکت‌ها امکان می‌دهد که براساس نیازهایشان، در زمان و محل مناسب، از ناوگان استفاده کنند و نیاز به سرمایه‌گذاری بزرگ در املاک و تجهیزات خود نداشته باشند.
3. کاهش هزینه‌ها: با اجاره کشتی‌های حامل گاز به جای خرید آن‌ها، شرکت‌ها می‌توانند هزینه‌های اولیه، نگهداری، تعمیرات و بیمه را کاهش دهند.
4. مدیریت ریسک: اجاره این کشتی ها به شرکت‌ها اجازه می‌دهد که بخشی از ریسک‌های مربوط به مالکیت ناوگان را به صاحبان کشتی منتقل کنند.

هرچند اجاره کشتی‌های حمل گاز مایع با مزایا و امکانات خود، اما برخی چالش‌های مرتبط با آن نیز وجود دارد، از جمله:

1. نوع کشتی: انتخاب نوع مناسب کشتی برای اجاره می‌تواند یک چالش باشد، زیرا نیازها و شرایط هر شرکت ممکن است متفاوت باشند و نوع مناسب کشتی باید با نیازهای آنان هماهنگ باشد.
2. قراردادها و شرایط: مذاکره و امضای قراردادهای اجاره کشتی‌ها ممکن است به دلیل پیچیدگی شرایط و مسائل حقوقی، چالش‌هایی را ایجاد کند.
3. قیمت‌گذاری: تعیین قیمت مناسب برای اجاره کشتی می‌تواند یک چالش باشد، زیرا باید هزینه‌های مختلف از جمله نفت، بیمه، مسائل مربوط به امنیت و ... را در نظر گرفت.

در کل، اجاره کشتی‌های LPG یک استراتژی مهم در حمل و نقل این فراورده حیاتی است که با مزایا و چالش‌های خود، در تأمین نیازهای بازار جهانی به این ماده انرژی مهم نقش مؤثری دارد.

 

آیا کار کردن با کشتی های حامل گاز خطرناک است؟

کشتی‌های حامل گاز مایع (LPG)، مانند سایر نوع کشتی‌ها، دارای خطرات خاصی هستند که باید مورد توجه قرار گیرد. این خطرات ممکن است از جانب عوامل طبیعی و همچنین از جانب محموله‌ای که حامل می‌شوند، بوجود آیند. در اینجا به برخی از جنبه‌های علمی توضیح می‌دهیم:

• عوامل طبیعی و اقیانوسی: کشتی‌های حمل گاز باید با عواملی نظیر طوفان‌ها، موج‌های دریا، و شرایط جوی دشوار مقابله کنند. این عوامل می‌توانند به مشکلاتی ایجاد شده توسط این حامل‌ها افزوده شوند.
• محموله: محموله‌هایی نظیر آمونیاک، کلر، و وینیل کلرید سمی هستند و نیاز به رعایت اقدامات ایمنی خاصی دارند. این اقدامات شامل استفاده از عینک‌های ایمنی، لباس‌های شیمیایی، و دستگاه‌های تنفسی مستقل می‌شود.
• سرمازدگی: محموله‌های گاز مایع در دماهای بسیار پایین حمل می‌شوند ( صفر تا -160 درجه سانتی گراد) که ممکن است به سرمازدگی برای دریانوردان منجر شود. دماهای زیر صفر درجه سانتی‌گراد بسیار رایج است و نیاز به مراقبت ویژه به خصوص در زمان احتمال تماس این گازها با بدن انسان دارد.
• احتمال اشتعال پذیری: گازهای مایع مانند LPG، در شرایط خاص می‌توانند اشتعال پذیر باشند. این خطر به دلیل وجود بخارات قابل اشتعال و شرایط زیستی کشتی، بسیار مهم است و نیاز به رعایت دقیق ایمنی و استفاده از تجهیزات مناسب دارد.

 

با توجه به این عوامل، ضروری است که دریانوردان و کارکنان کشتی‌های حامل گاز مایع با آموزش، دانش، و تجربه کافی در این زمینه مجهز شوند تا بتوانند با خطرات احتمالی مرتبط با این صنعت مقابله کنند و عملیات حمل و نقل را به طور ایمن انجام دهند.

 

چارترینگ کشتی حمل گاز

گاز طبیعی یکی از مهمترین منابع جایگزین انرژی برای تامین انرژی مورد نیاز روزانه جهان است. با افزایش چشمگیر مصرف گاز طبیعی مایع در سراسر جهان، توسعه پروژه‌های گازی جدید در نقاط دور از کشورهای واردکننده نیز منجر به تقاضای بالا برای کشتی‌های حامل گاز جدیدتر با ظرفیت بزرگ‌تر با قابلیت حمل تا 230000 مترمکعب شد. گاز بیشترین درخواست را دارد. با افزایش اندازه حامل‌هایی که در حال حاضر در حال ساخت هستند، سازگاری کشتی با ساحل به یک مسئله اصلی برای بسیاری از پایانه‌های وارداتی موجود تبدیل شده است.

چارترینگ کشتی حمل گاز مایع یکی از روش‌های اصلی برای انجام عملیات حمل و نقل این فراورده حیاتی است. در این روش، یک شرکت یا فرد (چارتر) کشتی را از یک شرکت کشتیرانی (سوپرت) اجاره می‌کند تا برای مدت زمان معینی بار گاز مایع را حمل و نقل کند. در زیر به برخی از جنبه‌های مهم چارترینگ کشتی حمل گاز اشاره می‌کنم:

• انواع چارترینگ: چارترینگ کشتی حامل گاز می‌تواند به چندین شکل انجام شود، از جمله:

   - چارترینگ تک‌طرفه (Voyage Charter): در این حالت، چارتر کشتی برای یک سفر خاص و حمل بار گاز مایع به مقصد معین انتخاب می‌شود.

   - چارترینگ دوطرفه (Time Charter): در این حالت، کشتی برای یک مدت زمان معین به چارتر اجاره داده می‌شود تا برای یک یا چند سفر به تعدادی از مقاصد حمل بار انجام دهد.

   - چارترینگ دائمی (Bareboat Charter): در این حالت، کشتی به چارتر به‌صورت کامل و برای مدت زمان نامحدود اجاره داده می‌شود و چارتر مسئولیت کامل از نگهداری و مدیریت کشتی را برعهده می‌گیرد.

• شرایط قرارداد: در قرارداد چارترینگ کشتی حمل گاز، شرایط مختلفی از جمله نوع بار، قیمت اجاره، مسئولیت‌ها، شرایط پرداخت، و زمان تحویل و تحویل گرفتن کشتی تعیین می‌شود. این شرایط ممکن است بسته به نیازها و توافقات میان طرفین متغیر باشند.
• ریسک‌ها و بیمه: هر دو طرف در چارترینگ کشتی حمل گاز با ریسک‌های مرتبط با حمل و نقل گازهای مایع مواجه هستند. بنابراین، بیمه‌های مناسب برای پوشش دادن از خطرات ناشی از نشت، انفجار و ... از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
• ارزیابی عملکرد: چارترینگ کشتی حمل گاز نیازمند ارزیابی دقیق عملکرد کشتی و پیگیری مداوم آن توسط طرفین است تا اطمینان حاصل شود که کشتی به‌طور مطلوب و با کیفیت مورد استفاده قرار می‌گیرد و عملیات حمل و نقل به طور صحیح انجام می‌شود.

 

در کل، چارترینگ کشتی حمل گاز یک روش مهم و رایج در صنعت حمل و نقل این فراورده است که با توجه به مزایا و چالش‌های خود، برای شرکت‌ها و فرد‌های مشغول در این حوزه، یک ابزار مؤثر در مدیریت عملیات حمل و نقل است. منطقه جنوبی ایران و حوزه خلیج فارس به دلیل وجود میادین نفتی و گازی بیشماری که دارد، به طور گسترده در حوزه حمل و صادرات انواع گاز مایع به خاورمیانه و سایر قاره ها فعالیت داشته و نقش پررنگی را در تامین گازهای طبیعی برای دنیا ایفا می کند. از این رو، چارترینگ انواع کشتی حمل گاز در کشتیرانی جنوب ایران، به منظور صادرات این ماده حیاتی با سازماندهی کامل صورت می گیرد.

تجهیزات کشتی حمل گاز

تجهیزات کشتی‌های حمل گاز مایع باید به گونه‌ای طراحی شده باشند که بتوانند با خطرات احتمالی مرتبط با حمل این گازها به خوبی مقابله کنند و ایمنی حمل و نقل را تضمین کنند. در زیر به برخی از تجهیزات اساسی کشتی‌های حمل گاز اشاره می‌کنم:

• ظروف حمل گاز: این ظروف معمولاً از جنس فولادی با پوشش‌های ویژه برای مقاومت در برابر فشار و دماهای بالا استفاده می‌شوند. ظروف حمل گاز ممکن است به صورت افقی یا عمودی در داخل کشتی قرار گیرند و با توجه به ظرفیت و نوع گاز مایع، اندازه و تعداد آن‌ها متغیر است.
• سیستم‌های خنک‌کننده: به دلیل خطر انفجار و اشتعال گازهای مایع، کشتی‌های حمل گاز مجهز به سیستم‌های خنک‌کننده هستند که برای حفظ دمای مناسب درون ظروف حمل گاز و جلوگیری از افزایش فشار و دما به کار می‌روند.
• سیستم‌های حفاظتی و ایمنی: این شامل سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق، سیستم‌های اعلام و اطفاء گاز، سیستم‌های خاموشی اتوماتیک و ... است که به منظور پیشگیری از وقوع حوادث احتمالی ناشی از نشت و اشتعال گازهای مایع در کشتی استفاده می‌شوند.
• سیستم‌های تحت فشار: به منظور انتقال گازهای مایع به شیوه ایمن و کارآمد، کشتی‌های حمل گاز باید مجهز به سیستم‌های تحت فشار مناسبی باشند که از جمله آن‌ها می‌توان به کمپرسورها، تانک‌های فشارزای ذخیره گاز و سیستم‌های انتقال فشار اشاره کرد.
• سیستم‌های کنترل و نظارت: این شامل سیستم‌های کنترل دما، فشار و سیستم‌های نظارتی بر روی فرآیندهای حمل و نقل گازهای مایع در کشتی است که برای اطمینان از ایمنی و کارآمدی عملیات استفاده می‌شوند.

 

این تجهیزات تنها یک بخش از تجهیزاتی هستند که بر روی کشتی‌ حمل کننده گاز استفاده می‌شوند. همچنین، لازم به ذکر است که استانداردها و مقررات بین‌المللی برای این تجهیزات بسیار سختگیرانه است تا ایمنی و امنیت در حمل و نقل گازهای مایع تضمین شود.